Carnaubawas

Carnaubawas (Copernicia cerifera) is een glanzende lichtgeel bruine was die bekend staat als de 'koningin onder de wassen'. Het is één van de hardste natuurlijke wassen en in vaste vorm is het harder dan beton. Bovendien is carnaubawas praktisch onoplosbaar in water én ethanol (alcohol) en is het enkel oplosbaar in ethylacetaat en xyleen na verhitting.

De was wordt verkregen uit de bladeren van de carnaubapalm (Copernicia prunifera), die van nature voorkomt in het Noordoosten van Brazilië. Door de bladeren stuk te slaan en te drogen, kan de was worden gewonnen, in poedervorm. Voor een pond van deze was zijn ongeveer twintig carnaubapalm- bladeren nodig. Het poeder wordt gesmolten, gezeefd en in blokvorm gegoten, waarna verscheept. Carnaubawas is voor mens en dieren onverteerbaar en wordt onveranderd weer uitgescheiden.

Door zijn glanzende uiterlijk is carnaubawas uitermate geschikt in autowas en schoen- smeer, drop, winegums en in ander voedsel (zoals ook in muisjes), maar de was heeft 1001 toepassingsmogelijkheden. Zo wordt het gebruikt als coating van tandzijde, en gemengd met kokosolie voor surfboards. Het is een belangrijk ingrediënt in cosmetica als mascara, eyeliner, oogschaduw, crèmes en dergelijke; doordat het als verdikkingsmiddel werkt en bovendien de smeerbaarheid van een produkt verbetert. Juist door het hoge smeltpunt was carnaubawas jarenlang een essentieel bestanddeel van lippenstift (en zelfs kaarsen).
In de farmaceutische industrie wordt carnaubawas gebruikt voor het coaten van tabletten en op (gebakken) voedingsmiddelen is het een gekende glanslaag (vers fruit, kauwgom, drop, tictacs). Maar ook in jus, sauzen, consumptie-ijs en verwerkte sappen kan carnaubawas voorkomen.

Charles Tainter patenteerde in 1890 een nieuw type wasrol: van carnaubawas. Men ging dit gebruiken in plaats van de tot dan toe gebruikelijke mix van paraffine en bijenwas. Na enige verbeteringen in de opvolgende jaren was deze nieuwe wasrol tot 100 keer herbruikbaar. Een wasrol was één van de eerste manieren om geluid op te nemen (en weer af te spelen!), alvorens de grammofoonplaat zijn intrede deed rond 1915. De rol van carnaubawas bleef tot de jaren '60 zijn diensten bewijzen in dictafoons.

Wassen worden, in tegenstelling tot vetten, níet ranzig.