Arabische gom

Onder de Afrikaanse Sahara, in de Sahel (met name Soedan, maar ook Senegal, Tsjaad, Ni- ger), groeit de Acacia senegal, oftewel de Acacia arabica. Deze bomen, en tevens de Acacia seyal die een bijna identieke kwali- teit levert, produceren Arabische gom (gummi arabicum, acacia gom, hasbabgom, kordofangom). Deze gom wordt op natuur- lijke wijze door de boom aangemaakt om de wond te dichten na beschadigingen van de schors en staat daarom ook bekend als "de tranen der acacia's". De druppels gom groeien in drie tot acht weken uit tot het formaat van limoenen, soms zelfs tot het formaat van sinaasappels (gommose), en kunnen indien eenmaal uitgehard, geplukt worden. De bollen gom worden ver- pakt in jute en verkocht op de gommarkt van Soedan.

Arabische gom is (langzaam) oplosbaar in water en in zijn zuivere vorm gelig van kleur. Als het erg droog is gaat de gom brokkelen; als het vochtig is wordt hij plakkerig. Arabische gom (niet te ver- warren met een lipofiel hars) is een complex polysaccharide, dat als vezel gedeeltelijk afgebroken wordt in de dikke darm. Door zijn hydrofiele karakter is de gom volledig eetbaar en lost het gemak- kelijk in de mond op.

Vóór de ontdekking van syn- thetische lijm, werd Arabische gom ingezet als plakmiddel op bijvoorbeeld postzegels (als alternatief voor beender-of vislijm) en enveloppen. Als bindmiddel is de gom onmis- baar in plakkaat-en aquarelverf en in inkt. Doordat de gom typisch geheel door het papier wordt opgenomen, ontstaat er geen brosse verffilm en kunnen de pigmentkorrels het papier direct kleuren. Ook voor het bedrukken van textiel werd in de 18e eeuw Arabische gom gebruikt; Frankrijk en Engeland voerden er oorlog om.
In voedingsmiddelen is Arabische gom werkzaam als verdikkings- middel, stabilisator en emulgator (E414) en wordt daarom toege- voegd aan (fris)dranken, drop, kauwgum, spekjes, kant-en-klare desserts en vitaminecapsules. Het is een essentieel onderdeel van (coca) cola. Het vervangt gelatine, want is plantaardig (voor vege- tariërs) en is het enige additief met een EKO-keurmerk. Tot op heden kan Arabische gom níet door de mens nagemaakt worden; en is het feitelijk ook door niets te vervangen. Als alternatief wordt veelal (gemodificeerd) aardappelzetmeel ingezet, maar dit heeft niet de specifieke voordelen van Arabische gom: calorie-arm en niet-klevend.

Arabische gom werd 5000 jaar gele- den door de oude Egyptenaren al als bindmiddel gebruikt in inkt en als verdikkingsmiddel in cosmetica. Bo- vendien werd het toegepast in het proces van mummificatie.

In Nederland wordt de gom sinds mensenheugenis toegevoegd aan drop. Men denkt zelfs dat het woord drop afkomstig is van de druppelvorm die Arabische gom kan aannemen als het uit de beschadigde boombast druipt. Tijdens de oliecrisis van 1973 ontstond er in Nederland naast een tekort aan aardolie, ook een tekort aan Arabische gom. Dropfabrikanten zijn toen overgestapt op gelatine, aardappelzetmeel en (later) xanthaan- gom. Alleen in traditionele drop werd nog Arabische gom gebruikt, maar tegenwoordig herwint de gom meer en meer zijn unieke plaats in de dropindustrie door de specifieke 'bite' die Arabische gom aan drop geeft en de niet na te maken zoete smaak.

.

Over het mysterie van Arabische gom werd door Bert Bakker zelfs een boek geschreven (2006).